عرف و بناهای عقلایی در مکتب فقهی امام خمینی(س)

عرف و بناهای عقلایی و واژ ههای مشابه ب هکرات در کتب و رسایل فقهی و اصولی و حقوقی موردتوجه فقیهان، اصولیون و حقوقدانان مسلمان قرارگرفته است. این واژه در فرهنگ لغات به معنای شناخت هشده و ضد نکر است و در اصطلاح، قاعد های است که مستقیما از مردم سرچشمه گرفته فراگیر و پایا است و ب هوسیله مقام صالح الزامی دانسته شده است. سؤال این است که آیا عرف عقلا از منظر شرع و مکتب فقهی امامیه حجت بوده، شایسته است بر اساس آن عمل شود یا نه؟ نسبت عرف و شرع چیست؟ در نسبت عرف و شرع گفت هشده است عرف ممضا، عرف مردوع و عرف مرسل. عرف ممضا یعنی عرف مورد تأیید شرع. عرف مردوع، عرف مورد انکار شرع؛ اما عرف مرسل که شارع نسبت به آن نظری نداده است یا ما به آن دسترسی پیدا نکرد هایم، حجیت آن مورد اختلاف است: بدون هی چگونه شرطی حجیت دارد؛ از طریق قاعده حسن و قبح حجیت دارد؛ اگر با امضای شارع اعم از تأیید مستقیم یا تأیید از طریق عدم الردع همراه باشد، حجیت دارد وگرنه غیرقاب لقبول است. امام خمینی قائل به حجیت ذاتی عرف بوده مشروط به امضا یا عدم الردع ولیکن امضای شارع را کاشف از عقلانی بودن عرف م یداند. شی خالشریعه اصفهانی احراز عدم الردع را لازم نم یداند، بلکه عدم احراز ردع را کافی تلقی م یکند.